Gözün içinde bulunduğu kemik boşluğa orbita (göz çukuru) denir. Burada bulunan yapıların normalden farklı şekilde büyümesi veya göz çukuru orbitaya vücuttaki farklı bir tümörün yayılması sonucu orbita tümörleri ortaya çıkar. Orbita boşluğunun sabit bir hacmi bulunduğu için burada oluşan anormal doku büyümesinin ilk bulgusu gözde çıkıklık, göz fonksiyonlarında azalma olmaktadır. Göz fonksiyonlarında azalma tümör büyüdükçe görme kaybı, çift görme, göz çıkıklığına bağlı önce geceleri daha belirgin olan daha sonra devamlı izlenen gözde açık kalmaya bağlı kornea erimelerine sebep olabilir. Tümörün göz sinirini etkileyerek ortaya çıkan görme kaybı körlüğe sebep olabilir. Orbita tümörleri iyi huylu (benign- vücudun diğer organlarına yayılma yapmayan) veya kötü huylu (malign-vücudun diğer organlarına yayılabilen) tipte olabilir. Orbita dört bir yanı sağlam kemik duvarla örülmüş küçük bir oda gibidir. Burada olmaması gereken bir doku fazlalığı bu dar odada hemen gözü ve göz sinirini sıkıştırarak görme kaybına yol açabilir. Bu tümörler iyi huylu olsa dahi bu dar alanda yer tutuğu için yerleşimi nedeniyle gözü hasarlayarak kötü davranış sergileyebilirler. Bunun yanında kötü huylu tümörler ise gerek göze gerekse yakın komşuluk içinde bulunan beyine doğru ilerleyerek ölümcül olabilirler. Bundan dolayı bu tümörlerin tedavisi çeşitli detaylar içerir. Tümörlerin tedavisi göz etrafından en az iz bırakacak veya hiç iz bırakmadan göz kapakları içinden kesiler kullanılarak uygulanır. Tümörün tipi ve yerleşimine göre mümkünse tamamı veya bir kısmı alınır ve ek ışın tedavileri ve/veya ilaçlı kemoterapi gerekebilir. Bu tedavi süreci radyasyon onkoloji ve medikal onkoloji ekibi ile birlikte yapılır. Kanser tedavisinde ilk amaç hastanın hayatını korumak, daha sonra göz fonksiyonlarını en az etkileyerek tümörden kurtulmaktır. Bu nedenle erken evrede tanı hayat kurtarıcı olup görmenin korunması için gereklidir.
Dr. Onur Konuk’a Orbita tümörleri ve cerrahisi ile ilgili en sık sorulan 3 soru:
1. Gözümde çıkıklık oluştu, doktorum film (orbitatomografisi/MR) çektirdi ve gözümün arkasında bir kitle olduğu ortaya çıktı. Ne yapmalıyım?
Öncelikle bu kitlenin iyi huylu mu yoksa kötü huylu bir kanser türü mü olduğunu anlamak gereklidir. Bu ayırımda çoğu zaman klinik tecrübe ve filmdeki bulgular ile bir karar verilir. Ancak kesin tanı bu tümörden bir örnek (biopsi) alınarak konulur. Bu biopsilokal veya genel anestezi altında ameliyathanede yapılır. Bu biopsi sırasında tümörün ya tamamı yada bir kısmı alınır. Bu biopsi örneği patolojik olarak incelenir. Eğer iyi huylu ve işlem esnasında tümörün tamamı alındıysa artık ek bir sorun olmaz. Rutin takipler ile hasta izlenir. Eğer kötü huylu çıkmış ise tümörün tipine göre ışı tedavisi ve/veya kemoterapi, veya ek cerrahi işlemler gerekebilir.
2. Orbita tümör cerrahisinin ne gibi riskleri mevcuttur?
Orbita cerrahisi göz hastalıklarının en zor ameliyatlarından biridir. Gören bir gözün arkasında dar bir alanda cerrahi yapmak zorluk derecesi ile ilişkili büyük titizlik ve sabır isteyen bir girişimdir. Bu ameliyatlar sıklıkla genel anestezi altında yapılmaktadır. Bundan dolayı ameliyatta hastaların ciddi bir ağrısı olmaz ancak ameliyat sonrası ilk 2-3 gün ağrı ve şişlik izlenebilir. Orbita cerrahisinin teorik olarak kanama, enfeksiyon, çift görme ve görme kaybı riski mevcuttur. Ancak tümör mevcudiyetinde bu riskler göze alınmak durumundadır. Bu riskler bu konuda deneyimli oküloplastik cerrahlarının uygulaması ile en aza indirgenmiştir. Ameliyat kadar ameliyat sonrası bakım ve mevcut bulgular ile iyi mücadele en az ameliyat kadar önemlidir. Ameliyat sonrası kullanılan ilaçlar ve bakım bu süreçte riskleri indirgemektedir.
3. Orbita tümör cerrahisi sonrası tekrarlama olur mu?
Tümörün iyi veya kötü huylu olması, tümörün tamamının veya kısmen çıkartılması, cerrahi sonrası ek uygulanan işin tedavisi veya kemoterapi tekrarlama olasılığında belirleyici etkenlerdir. İdeal olarak tümör tek parça halinde tamamen çıkartılmak istenir. Ancak bazı olgularda gözü ve göz sinirini korumak için bu mümkün olmayabilir. Cerrahi sınırın ne kadar olduğu ameliyat öncesi yapılan muayenede size doktorunuz tarafından anlatılacak ve muhtemel sonuçlar hakkında bilgi verilecektir. Bu aşamada ne kadar erken dönemde müracaat edildiyse sonuç o kadar yüz güldürücü olmaktadır. Erken teşhis ve tedavi çoğu olguda hayatı ve görmeyi korumaktadır.