Ülkemizde gözün ve göz çukuru orbitanın travması sıklıkla darp ve trafik kazaları sonrası olmaktadır. Daha nadiren spor yaralanmaları sonrası orbita hasar görebilir. Ciddi travmalarda göz bütünlüğü bozulabilir ve kalıcı görme kayıpları izlenebilir. Bunun yanında göz hasarı olmaksızın sadece orbita yaralanmaları izlenebilir. Orbita dört bir yanı kemik dokusu ile oluşturulmuş, içinde göz, optik sinir, gözü hareket ettiren kaslar ve yağ dokusu ile dolu bir odacıktır (göz çukuru). Buraya gelen travmalar sıklıkla orbitayı oluşturan kemiklerde kırıklara yol açar (Blow out kırık). Bu kırıklar travmanın şiddetin göre çatlak şeklinde olabileceği gibi kemiklerde şekil ve yer değişimine sebep olacak şekilde gelişebilir. Travmanın etkisi ile orbitada oluşan değişiklikler klinik muayene yanında kullanılan orbitatomografisi ve/veya MR inceleme gibi radyolojik testler ile detaylıca ortaya çıkartılır. Kırıklar sıklıkla ince ve dayanıksız kemikler olması nedeniyle gözün altında ve iç kısmında bulunan kemiklerde olur. Bu kırık nedeniyle göz ve göz etrafı kaslar ve yağ dokusu bu çarpmanın etkisi ile kırık bölgesine doğru yer değiştirir. Travma nedeniyle gözde ağrı, şişlik, morluk yanında oluşan bu yer değiştirme nedeniyle düz bakışta veya bakış pozisyonlarında çift görme tabloya eklenebilir. Bunun yanında travma sebebi bir serbest yabancı cisim ise, orbita içinde yabancı cisim kalabilir ve buna bağlı enfeksiyon veya görme kaybı görülebilir. Kırıklara kapak ve gözyaşı kanal hasarı eşlik edebilir. Bu gibi travma olguları bir bütün olarak değerlendirilmeli ve tüm yapılar acil şartlarda günler içindeonarılmalıdır. Sonradan yapılan veya gecikmiş, atlanmış veya ihmal edilmiş olgularda daha sonradan düzeltme her zaman tatminkar sonuçlar vermeyebilir. Bu nedenle ilk müdahalenin düğün yapılması temel hedef olmalıdır. Bu olgularda medikal tedavi ile enfeksiyon ve ağrı ile mücadele edilirken, cerrahi olarak da kırıkların yeniden onarılması, yer değiştiren göz ve göz dışı yapıların tekrar eski yerine yerleştirilmesi, gerekli olgularda yabancı cisimlerin çıkartılması şarttır. Kapa ve gözyaşı kanal sisteminin hasarları da aynı anda düzeltilmelidir. Kırıkların tamirinde çoğu zaman implantlar kullanılırken, kapak gözyaşı hasarlarında silikon tüplerden faydalanılmaktadır.
Dr. Onur Konuk’a Orbita travmaları, yabancı cisim ve Blow out kırık cerrahisi ile ilgili en sık sorulan 3 soru:
1. Orbita kırığı geliştiği zaman, her durumda ameliyat olması mı gerekir?
Ameliyat için endikasyonlar gözde kozmetik kötü görünüm yapacak derecede çökme, çift görme ve kırık alanının büyüklüğünün fazla olmasıdır. Bunun değerlendirilmesi oküloplastik cerrahi ile ilgilenen göz doktorunun yapacağı klinik ve radyolojik testler sonrasında olur.
2. Orbita kırık cerrahisi ne zaman yapılır? Acil müdahale gerekli midir?
Orbita kırığı acil değerlendirilmesi gereken bir durumdur. Bunun sebebi kırık varlığında kırığın kontrolsüz iyileşmesi tabloyu ağırlaştırmaktadır. Bu nedenle hasta hızla oküloplastik cerrahi tarafından değerlendirilmeli ve ileri tedavi planı yapılmalıdır.
3. Orbita kırıkları nasıl onarılır?
Orbita kırıkları ameliyatı sıklıkla genel anestezi altında yapılır. Bu ameliyatlarda en az iz kalması için oküloplastik cerrahi uzmanları göz içinden kesiler yapar. Bu şekilde cilt kesisi olmadığından dolayı dikiş kullanılmaz ve iz kalmaz. Kırık hattı geniş ise yine cilt ile göz içi kesiler birleştirilir. Bu nedenle cilt kesisi cilt kıvrımları içine gizlenir ve yine iz bırakmadan ameliyatlar gerçekleştirilir. Kırık hattı silikon, kemik veya sentetik implantlar ile onarılır. Bu implantlar daha sonra çıkartılmaz.